“Deepfake” là cụm từ được kết hợp từ “deep learning” và “fake”, là phương thức tạo ra các sản phẩm công nghệ giả (fake) dưới dạng âm thanh, hình ảnh hoặc thậm chí là cả video, bởi trí tuệ nhân tạo (AI) tinh vi. Deepfake ban đầu được sử dụng trong các ứng dụng “hoán đổi khuôn mặt” giúp người sử dụng dễ dàng thay khuôn mặt, giọng nói của mình vào những nhân vật trong các bộ phim nổi tiếng, rồi đến trào lưu chế ảnh, lồng tiếng hài hước cho các clip từng gây sốt thời gian trước. Tuy nhiên, lợi dụng ứng dụng đó, một số thành phần lại sử dụng cho mục đích lừa đảo, giả mạo, bôi nhọ hay thậm chí là làm ra tin giả kiểu video.

Cần cảnh giác với chiêu trò lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng “Công nghệ Deepfake” làm giả cuộc gọi “video call”(hình minh họa)

Thời gian gần đây, đã xuất hiện một số đối tượng tội phạm công nghệ cao đã sử dụng công nghệ Deepfake để ghép mặt và giọng nói giống hệt người thân, người quen của nạn nhân để lừa đảo. Các đối tượng thường chiếm đoạt tài khoản Zalo, Facebook hoặc tạo tài khoản giống hệt người thân của nạn nhân, tiếp đó thu thập hình ảnh, giọng nói và sử dụng công nghệ Deepfake để tạo ra các sản phẩm công nghệ âm thanh, hình ảnh và video với độ chính xác cao, từ đó thực hiện cuộc gọi video để giả làm người thân, người quen vay tiền cho những tình huống cấp bách cần tiền gấp… Với cách thức này, đã có nhiều người bị sập bẫy, ngay cả khi nạn nhân đã thực hiện cuộc gọi video qua Facebook để kiểm chứng.

Tuy nhiên, mặc dù Deepfake sẽ ngày càng tinh vi, khó phân biệt thật giả, nhưng hiện tại vẫn có một số hạn chế để người dùng có thể nhận biết. Điểm chung của các video này là chất lượng hình ảnh thấp, rung mờ, thời lượng ngắn. Ngoài ra, còn một số dấu hiệu có thể nhận diện như: cử chỉ mắt không tự nhiên, màu da và ánh sáng bất thường (vệt sáng lạ, bóng đổ và vệt màu bất thường, màu da thay đổi khi chuyển khung hình); chuyển động thiếu mượt mà, khung hình bị giật; khuôn mặt không thể hiện nhiều cảm xúc, thiếu cân đối; khẩu hình không tự nhiên; thời lượng video ngắn… Đáng chí ý, cuộc gọi lừa đảo Deepfake thường sẽ yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản không phải của người thực hiện cuộc gọi. Bên cạnh đó, đối tượng sẽ ngắt giữa chừng với lý do sóng yếu, mất sóng. Khi cuộc gọi có những dấu hiệu trên, người dân cần cảnh giác, cẩn trọng để xác minh kỹ thông tin bằng cách gọi điện thoại trực tiếp (qua sim thuê bao điện thoại), tuyệt đối không gọi qua Zalo, Facebook hay các ứng dụng khác trước khi quyết định chuyển tiền.

Hiện nay, qua rà soát, trên địa bàn tỉnh Hưng Yên vẫn chưa xảy ra tình trạng đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản với phương thức, thủ đoạn này. Tuy nhiên, để chủ động, nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh, Giám đốc Công an tỉnh đã yêu cầu Công an các đơn vị, địa phương tăng cường công tác nắm tình hình trên không gian mạng, tập trung vào hoạt động của các tổ chức, cá nhân nghi vấn thực hiện lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua mạng viễn thông, mạng internet, mạng xã hội. Tăng cường áp dụng các biện pháp nghiệp vụ, kịp thời phát hiện, lập hồ sơ quản lý, đấu tranh, xử lý các đối tượng có hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng và các hành vi vi phạm pháp luật khác có liên quan. Đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân nắm được phương thức, thủ đoạn phạm tội của các đối tượng trên các phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng xã hội để người dân nâng cao cảnh giác.

Thời gian tới, công nghệ Deepfake sẽ ngày càng tinh vi, khó nhận diện hơn. Bời vậy, mỗi người dân cần nâng cao cảnh giác khi nhận bất kỳ tin nhắn, cuộc gọi video với nội dung vay, mượn tiền qua các ứng dụng mạng xã hội. Đồng thời, cần bình tĩnh, sau đó gọi điện thoại trực tiếp cho người thân để xác minh, không gọi qua các ứng dụng như Zalo, Messenger, Viber, Telegram. Trường hợp nghi vấn đối tượng giả mạo người thân trên mạng xã hội để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an gần nhất để được hỗ trợ, xử lý kịp thời

                                                                             Vũ Nhung