Do vậy, đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch; kiên quyết bảo vệ và giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng là vấn đề có tính chất sống còn, là một trong những nhiệm vụ trọng yếu trong công tác xây dựng Đảng.

Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và thực tiễn xây dựng, hoạt động của Đảng hơn 90 năm qua đã khẳng định: Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ bảo đảm cho Đảng Cộng sản Việt Nam thống nhất ý chí và hành động, giữ vững kỷ luật. Tập trung trên cơ sở dân chủ, dân chủ có sự lãnh đạo, được sự bảo đảm của tập trung. Có giữ vững tập trung mới có thể thực hiện và mở rộng dân chủ. Phát triển và mở rộng dân chủ luôn gắn liền với giữ vững và tăng cường tập trung, trên cơ sở đó dân chủ càng phát triển thì tập trung càng vững chắc.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Quang cảnh phiên bế mạc Đại hội XIII của Đảng tại Trung tâm Hội nghị quốc gia (Nguồn: Internet)

Nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức căn bản của Đảng, góp phần xây dựng Đảng ta thành một Đảng vững mạnh. Mục đích của nguyên tắc nhằm thống nhất ý chí và hành động trong Đảng, làm cho toàn Đảng kết thành một khối duy nhất, nội bộ luôn luôn đoàn kết chặt chẽ, có kỷ luật nghiêm minh, có sức mạnh chiến đấu vô địch. Đồng thời, phát huy trí tuệ, năng lực và tính tích cực, chủ động, sáng tạo của đông đảo đảng viên, làm cho mọi đảng viên có thể đóng góp được nhiều ý kiến, kinh nghiệm vào việc quyết định đường lối, chủ trương và nhiệm vụ của Đảng được đầy đủ, chính xác, phù hợp với thực tiễn.Kiên trì thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ xuất phát từ bản chất của Đảng, từ yêu cầu, nhiệm vụ lịch sử của Đảng. 

Trong bối cảnh đất nước ta thực hiện công cuộc đổi mới, các thế lực thù địch, phản động, phần tử cơ hội chính trị ra sức dùng mọi thủ đoạn nhằm phủ nhận nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng, phá vỡ sự đoàn kết, thống nhất, chặt chẽ về mặt tổ chức và hoạt động của Đảng. Chúng rêu rao rằng: tập trung và dân chủ là hai mặt không thể thống nhất, đã tập trung thì không thể có dân chủ, đã dân chủ thì không thể tập trung, tập trung với dân chủ như lửa với nước, chỉ có tập trung, hoặc chỉ có dân chủ.Nguyên tắc đó là lỗi thời, không còn phù hợp, là nguyên nhân dẫn tới trì trệ, tiêu cực. Chúng cho rằng tập trung dân chủ chỉ là một biểu hiện của chế độ tập quyền, độc đoán bảo thủ, kìm hãm tư duy sáng tạo. Đồng thời tán dương thực hiện dân chủ tự do, dân chủ cực đoan. Nguy hiểm hơn, chúng lợi dụng vào những khuyết điểm, sai phạm của một số cán bộ, đảng viên, nhất là những vi phạm liên quan đến tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để xuyên tạc rằng những vi phạm đó là do nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng đã không còn phù hợp.Thực chất các luận điệu này là muốn chia rẽ nội bộ trong Đảng; đề cao dân chủ vô chính phủ, khi đó sự chặt chẽ, thống nhất trong tổ chức và hoạt động của Đảng bị phá vỡ, Đảng mất sức chiến đấu, uy tín của Đảng bị giảm sút, không còn đủ sức lãnh đạo cách mạng, do đó sẽ mất vai trò lãnh đạo.

Đảng ta kiên quyết phê phán việc phủ nhận nguyên tắc tập trung dân chủ. Điều lệ Đảng quy định: “Đảng là một tổ chức chặt chẽ, thống nhất ý chí và hành động, lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”.Thực tiễn cho thấy, Đảng ta càng phát huy dân chủ rộng rãi thì càng bảo đảm tính tập trung cao trong lãnh đạo, chỉ đạo, trong quyết định của các cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng. Dân chủ càng được mở rộng thì chế độ tập trung trong Đảng càng được đề cao; dân chủ phải đi đến tập trung, là cơ sở của tập trung, góp phần tạo nên sự thống nhất về quan điểm, chủ trương trong lãnh đạo, chỉ đạo.

Nhờ thực hiện nghiêm nguyên tắc này, chế độ tập trung, kỷ cương, kỷ luật trong Đảng được giữ vững. Những quyết sách lớn của Đảng đều được tổ chức thảo luận rộng rãi, lấy ý kiến của đảng viên và tổ chức đảng từ cơ sở. Sinh hoạt chi bộ, các hội nghị Đảng được tiến hành dân chủ, bàn bạc công khai, quyết theo đa số, dân chủ trong Đảng ngày càng được mở rộng. Công tác tổ chức và cán bộ, nhất là đánh giá tuyển chọn, bổ nhiệm cán bộ được tiến hành cơ bản công khai, dân chủ. Tình trạng cục bộ, mất đoàn kết trong cán bộ được chấn chỉnh, những tổ chức cá nhân vi phạm bị xử lý kịp thời...

Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII tại Đại hội Đảng lần thứ XIII nêu rõ: “Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng được quy định trong Điều lệ Đảng đã cơ bản bảo đảm tính bao quát, toàn diện, đầy đủ và phù hợp; các nội dung cơ bản của nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Đảng quy định trong Điều lệ Đảng và các quy định, hướng dẫn của Trung ương đã được các cấp ủy, tổ chức đảng tuân thủ và thực hiện nghiêm túc”.

Cần khẳng định rõ: Nguyên tắc tập trung dân chủ là sự thống nhất biện chứng giữa hai thành tố tập trung và dân chủ. Tập trung trên cơ sở dân chủ, dân chủ có sự lãnh đạo được sự bảo đảm của tập trung. Có giữ vững tập trung mới có thể phát huy, mở rộng được dân chủ và bảo đảm dân chủ thực chất. Phát triển dân chủ luôn gắn liền với giữ vững và tăng cường tập trung, trên cơ sở đó, dân chủ càng phát triển thì tập trung càng vững chắc. Dân chủ chỉ đối lập với tình trạng độc đoán, chuyên quyền chứ không đối lập với tập trung; tập trung chỉ đối lập với tình trạng vị kỷ cá nhân, tùy tiện, vô tổ chức, vô kỷ luật chứ không đối lập với dân chủ. Tập trung trên cơ sở dân chủ hoàn toàn khác với tập trung quan liêu. Dân chủ có sự bảo đảm của tập trung cũng hoàn toàn khác về bản chất với dân chủ hình thức, dân chủ vô chính phủ.

Nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc nền tảng để xây dựng Đảng thành một tổ chức chiến đấu chặt chẽ, vừa phát huy sức mạnh của mỗi cá nhân, vừa tạo nên sức mạnh tổng hợp của tổ chức. Đây là nguyên tắc chỉ đạo toàn bộ, xuyên suốt quá trình xây dựng tổ chức, sinh hoạt và hoạt động lãnh đạo của Đảng; quy định cơ cấu, hình thức tổ chức, phương thức, chế độ thiết lập các cơ quan lãnh đạo của Đảng; xác lập các quy tắc giải quyết các mối quan hệ trong nội bộ Đảng và cũng là nguyên tắc giữ vai trò chi phối các nguyên tắc khác của Đảng. Nó làm cho Đảng được xây dựng thành một đội ngũ có kỷ luật chặt chẽ, có sức chiến đấu cao, phát huy được tính chủ động, năng động và sáng tạo của cán bộ, đảng viên; bảo đảm cho Đảng luôn là một tổ chức lãnh đạo, một tổ chức chiến đấu mà không phải là một câu lạc bộ.

Sức mạnh của Đảng là sự thống nhất về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; sự thống nhất đó chỉ có thể giữ vững và biến thành sức mạnh khi được bảo đảm bằng sự thống nhất về mặt tổ chức thông qua thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. Tập trung dân chủ là cơ sở bảo đảm cho Đảng thực sự là một tổ chức chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất từ Trung ương tới cơ sở. Thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ vừa phát huy được tính chủ động, sáng tạo, trách nhiệm cao của mỗi cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng, vừa tập trung được trí tuệ và sức mạnh vật chất của toàn Đảng, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Đảng ta tuy nhiều người, nhưng khi tiến đánh thì chỉ như một người”.

Nhận thức rõ ý nghĩa, vai trò của các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, trong những năm qua, Đảng ủy Công an tỉnh Hưng Yênđã tích cực chỉ đạo các Chi bộ, Đảng bộ cơ sở thực hiện nghiêm túc nội dung mà các nguyên tắc đề ra. Trong đó, nguyên tắc tập trung dân chủ được xác định là yếu tố cốt lõi để xây dựng Đảng bộ Công an tỉnh trong sạch, vững mạnh. Việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ được thể hiện qua việc ban hành các nghị quyết, quy chế, kế hoạch của Đảng ủy Công an tỉnh; tuân thủ chặt chẽ quy trình thảo luận, lấy ý kiến góp ý vào dự thảo các văn bản của Đảng. Định kỳ hàng tháng, căn cứ kết quả thực hiện các nhiệm vụ công tác chuyên môn cùng sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với tổ chức đảng và đơn vị, trên cơ sở sự thống nhất đánh giá, nhận xét của các đơn vị, Ban Thường vụ Đảng ủy Công an tỉnh họp, phân loại mức độ hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao đối với các đồng chí trong Ban Thường vụ Đảng ủy, lãnh đạo Công an tỉnh, đồng chí Bí thư cấp ủy, Thủ trưởng Công an các đơn vị, địa phương. Qua đó, đánh giá thực chất, khách quan việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ và chế độ nêu gương của các đồng chí Bí thư cấp ủy, Thủ trưởng đơn vị; đồng thời kịp thời chấn chỉnh, cảnh báo, rút kinh nghiệm đối với những tồn tại, hạn chế của các đồng chí thực hiện chưa tốt chức trách, nhiệm vụ để có giải pháp sửa chữa, khắc phục.Nguyên tắc tập trung dân chủ cũng được thể hiện trong sinh hoạt Đảng, thông qua việc duy trì chế độ hội họp hàng tuần, hàng tháng; việc chấp hành sinh hoạt định kỳ nghiêm túc; tinh thần đấu tranh, tự phê bình và phê bình… trong sinh hoạt cấp ủy, chi bộ, đơn vị. Trong công tác cán bộ, từ khâu quản lý, đánh giá, tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng… đều được bàn bạc, thảo luận dân chủ, quyết định theo đa số. Nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy các cấp đối với tổ chức cơ sở đảng, thực hiện Quy định số 131-QĐ/ĐUCA, ngày 21/11/2022 của Ban Thường vụ Đảng ủy Công an tỉnh,  định kỳ hàng quý, các đồng chí trong Ban Thường vụ Đảng ủy, Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ Công an tỉnh tham dự sinh hoạt tại các chi bộ cơ sở, tập trung dự tại các chi bộ Công an cấp xã. Tại đây, cấp ủy, đảng viên các chi bộ đã kịp thời báo cáo những khó khăn, vướng mắc, kiến nghị, đề xuất với các đồng chí cấp ủy cấp trên một số giải pháp trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện các nhiệm vụ đảm bảo an ninh trật tự và xây dựng lực lượng Công an tại cơ sở… Qua đó có thể khẳng định rằng, việc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc, hiệu quả nguyên tắc tập trung dân chủ tại Đảng bộ Công an tỉnh có vai trò và ý nghĩa to lớn trong xây dựng khối đoàn kết, thống nhất trong nội bộ, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị được giao. 

Đặc biệt, trên cơ sở cụ thể hóa Cuộc vận động “Xây dựng phong cách người Công an nhân dân bản lĩnh, nhân văn, vì nhân dân phục vụ” do Bộ Công an phát động gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) của Đảng về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Chỉ thị 07 của Bộ Công an về “Tăng cường lãnh đạo nâng cao văn hóa ứng xử Công an nhân dân trong tình hình mới”; Chỉ thị 04 của Bộ Công an về “Đổi mới, nâng cao chất lượng phong trào Công an nhân dân học tập, thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy” và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 12 ngày 16/3/2022 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh xây dựng lực lượng CAND thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới” ..., Giám đốc Công an tỉnh đã ban hành Kế hoạch “Xây dựng người chiến sỹ Công an mẫu mực, vì nhân dân phục vụ”. Trong đó, chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương tổ chức triển khai, thực hiện nghiêm túc các tiêu chí “xây dựng người chiến sỹ Công an mẫu mực” và “vì nhân dân phục vụ” bằng những cách làm thiết thực, hiệu quả.Cụ thể, đã tập trung đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tổ chức các hoạt động tọa đàm, nói chuyện chuyên đề; đồng thời tăng cường siết chặt kỷ luật, kỷ cương, điều lệnh, kịp thời phòng ngừa sai phạm của cán bộ chiến sỹ; ban hành các tiêu chí về văn hóa, ứng xử của cán bộ chiến sỹ; lấy kết quả của việc thực hiện Kế hoạch là một trong những tiêu chí để bình xét, xếp loại thi đua hàng tháng, hàng năm… Phát huy vai trò giám sát của nhân dân đối với lực lượng Công an qua nhiều hình thức khảo sát, lắng nghe ý kiến góp ý của nhân dân, từ đó giúp mỗi cán bộ chiến sỹ tự soi, tự sửa, tự hoàn thiện bản thân để đáp ứng tốt nhiệm vụ công tác trong tình hình mới… Đến nay, việc thực hiện Kế hoạch đã có sức lan tỏa mạnh mẽ, tạo nên những chuyển biến tích cực, toàn diện từ nhận thức đến hành động của mỗi cán bộ chiến sỹ trong toàn lực lượng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác Công an và ghi dấu những hình ảnh đẹp của người chiến sỹ Công an Hưng Yên trong lòng nhân dân.

Để đấu tranh với các luận điệu sai trái, thù địch, xuyên tạc nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng, góp phần xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, trong thời gian tới, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, đặc biệt là đồng chí Bí thư cấp ủy, thủ trưởng đơn vị cần phải tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về ý nghĩa, vai trò của nguyên tắc tập trung dân chủ; kiên quyết đấu tranh chống những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận các nguyên tắc của Đảng.Mở rộng dân chủ đi đôi với củng cố, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong Đảng. Tăng cường công tác bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận, chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, trước hết là cho đội ngũ những người làm công tác lý luận. Thực hiện nghiêm túc chế độ tập thể lãnh đạo đi đôi với cá nhân phụ trách. Nêu cao trách nhiệm của tập thể và mỗi cá nhân, quy định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cấp uỷ, tổ chức đảng và cơ quan, đơn vị. Làm tốt công tác kiểm tra, giám sát. Xử lý nghiêm minh, kịp thời những đảng viên, tổ chức đảng vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ.

Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng; là tiêu chí để phân biệt chính đảng kiểu mới của giai cấp công nhân, đảng cách mạng chân chính với các đảng khác. Thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ là vấn đề thuộc về bản chất của Đảng Cộng sản. Đảng ta đã khẳng định: “Sự chặt chẽ về nguyên tắc là vấn đề sống còn của Đảng và bảo đảm quan trọng nhất cho sức sống, sự trong sạch và vững mạnh của Đảng”. Vì vậy, không thể phủ nhận nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng cộng sản Việt Nam.

Đại tá Vũ Chí Công - Ủy viên BTV Đảng ủy,

Trưởng phòng Công tác Đảng và công tác chính trị CAT