Trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ, tội phạm mạng ngày càng trở nên tinh vi và Phishing (tấn công giả mạo) là một trong những hình thức phổ biến nhất nhằm chiếm đoạt tài sản và thông tin cá nhân. Bài viết này nhằm nâng cao nhận thức của người dân về mối đe dọa này, giải thích cách thức hoạt động, cung cấp các ví dụ thực tế và đưa ra các biện pháp bảo vệ hiệu quả.
1. Các hình thức Phishing phổ biến
Phishing là một hình thức lừa đảo trực tuyến, trong đó kẻ tấn công giả mạo các tổ chức, cá nhân đáng tin cậy để đánh lừa nạn nhân cung cấp thông tin nhạy cảm. Có nhiều hình thức phishing khác nhau, mỗi loại sử dụng các kênh và cách thức riêng để tiếp cận nạn nhân như:
- Gửi email giả mạo tổ chức uy tín để lừa người dùng cung cấp thông tin. Ví dụ: Email giả mạo ngân hàng: Hacker gửi email giả danh ngân hàng, thông báo tài khoản của người dùng bị khóa và yêu cầu nhấp vào liên kết để “mở khóa” và liên kết dẫn đến một trang web giả mạo thu thập thông tin đăng nhập.
- Lừa đảo qua tin nhắn SMS: Các tin nhắn giả mạo các dịch vụ như ngân hàng hoặc công ty logistics. Ví dụ: Tin nhắn giả mạo công ty logistics thông báo về gói hàng bị kẹt và yêu cầu người dùng cung cấp thông tin cá nhân hoặc thanh toán phí để nhận hàng.
- Lừa đảo qua điện thoại, sử dụng cuộc gọi hoặc voicemail giả mạo và yêu cầu người dùng cung cấp thông tin và một số hình thức khác.
2. Cách thức hoạt động của Phishing
Mặc dù có nhiều hình thức tấn công khác nhau, tuy nhiên quy trình thường bao gồm các bước sau:
- Tạo tin nhắn, cuộc gọi giả mạo: Đối tượng tạo ra email, tin nhắn SMS, các cuộc gọi hoặc bài đăng trên mạng xã hội giả danh các tổ chức uy tín như ngân hàng, công ty thương mại điện tử hoặc cơ quan nhà nước.
- Tạo cảm giác khẩn cấp: Tin nhắn thường chứa nội dung gây hoang mang như thông báo tài khoản bị khóa, giao dịch bất thường hoặc yêu cầu xác minh thông tin ngay lập tức...
- Dẫn dụ nạn nhân: Nạn nhân được yêu cầu click vào một liên kết dẫn đến một trang web giả mạo hoặc yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân như mật khẩu, số thẻ tín dụng, mã OTP.
- Chiếm đoạt thông tin, tài sản: Khi nạn nhân nhập thông tin, đối tượng sử dụng dữ liệu này để thực hiện các hành vi vi phạm như rút tiền từ tài khoản ngân hàng, đánh cắp thông tin cá nhân...
3. Hậu quả của các cuộc tấn công
Phishing có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cả cá nhân và doanh nghiệp, tổ chức như:
- Cá nhân có thể bị thiệt hại về tài chính, rò rỉ dữ liệu, bị đánh cắp thông tin cá nhân quan trọng.
- Tổ chức, doanh nghiệp có thể bị ảnh hưởng đến uy tín, tổn thất về tài chính, bị đánh cắp dữ liệu nội bộ, dữ liệu khách hàng, thông tin kinh doanh...
4. Các biện pháp phòng ngừa
- Cẩn trọng với email và tin nhắn lạ: Không click vào liên kết hoặc tải tệp đính kèm từ các email/tin nhắn không rõ nguồn gốc. Kiểm tra địa chỉ email của người gửi để đảm bảo nó đến từ một nguồn hợp pháp.
- Xác minh tính xác thực của trang web: Kiểm tra URL của trang web trước khi nhập thông tin cá nhân. Đảm bảo trang web sử dụng giao thức HTTPS (có biểu tượng khóa trong thanh địa chỉ). Không nhập thông tin nhạy cảm trên các trang web có giao diện đáng ngờ hoặc lỗi chính tả.
- Sử dụng xác thực hai yếu tố (2FA): Kích hoạt 2FA cho các tài khoản quan trọng như email, ngân hàng trực tuyến hoặc mạng xã hội.
5. Báo cáo các hành vi đáng ngờ: Nếu nhận được email hoặc tin nhắn nghi ngờ là Phishing cần báo cáo cơ quan chức năng để hướng dẫn xử lý.
Để bảo vệ bản thân và gia đình trước các chiêu trò lừa đảo chiếm đoạt tài sản, mỗi người dân cần nâng cao cảnh giác, không chia sẻ thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng hay mã OTP cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra kỹ nguồn thông tin, tránh vội vàng chuyển tiền hoặc làm theo yêu cầu đáng ngờ. Trường hợp phát hiện dấu hiệu lừa đảo hãy báo ngay cho cơ quan chức năng để kịp thời xử lý./.
Lương Duy Nam - Văn phòng Cơ quan cảnh sát điều tra