Tình trạng khai thác cát trái phép không chỉ gây xói mòn, sạt lở bờ sông, tác động tiêu cực đến sản xuất nông nghiệp, môi trường sinh thái mà còn làm cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên, gây khó khăn cho công tác phòng, chống thiên tai. Thực hiện chỉ đạo của Giám đốc Công an tỉnh, phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường (gọi tắt là Phòng Cảnh sát kinh tế) đã phối hợp với các đơn vị chức năng quyết liệt triển khai các biện pháp nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực khai thác cát, góp phần đảm bảo tốt an ninh trật tự và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về quản lý tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh.
Hiện nay, nhu cầu sử dụng khoáng sản (cát đen) phục vụ hoạt động xây dựng trên địa bàn tỉnh là rất lớn (khoảng 10 triệu m3 trong năm 2024). Tuy nhiên, nguồn cung cấp cát trên địa bàn tỉnh chủ yếu là các mỏ khai thác, trữ lượng được cấp phép còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Trong khi đó, trên địa bàn tỉnh hiện có 3 mỏ khai thác cát được Ủy ban nhân dân tỉnh cấp phép với trữ lượng khoảng 1 triệu m3, công suất khai thác 200.000m3/năm, không đáp ứng đủ nhu cầu thực tế. Do vậy, việc khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản trên tuyến sông Hồng, sông Luộc, sông Bắc Hưng Hải tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh các hành vi vi phạm quy định của pháp luật, đặc biệt là hành vi khai thác cát trái phép, khai thác không đúng phạm vi đã được cấp phép, vận chuyển, kinh doanh cát không có nguồn gốc hợp pháp... Tình trạng khai thác cát trái phép trên một số tuyến sông tuy với tính chất, quy mô nhỏ, lẻ nhưng đang làm cạn kiệt dần nguồn tài nguyên này, gây suy thoái, ô nhiễm môi trường, tạo những hố sâu, dòng xoáy dẫn đến sạt lở, làm lệch dòng chảy, nguy hiểm cho người và phương tiện hoạt động trên tuyến giao thông đường thủy nội địa, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống, sinh hoạt của nhân dân hai bên bờ sông, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Xuất phát từ nhu cầu sử dụng cát, sỏi lòng sông trên địa bàn tỉnh Hưng Yên và các tỉnh lân cận ngày càng tăng; việc khai thác, buôn bán cát, sỏi mang lại lợi nhuận cao, các đối tượng đã lợi dụng những khu vực có khúc sông rộng, ít người qua lại để đưa tàu hút thực hiện hành vi khai thác cát trái phép, gây bức xúc trong nhân dân, làm ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương. Thủ đoạn hoạt động của các đối tượng ngày càng tinh vi và đa dạng. Tuy nhiên, phổ biến nhất là lợi dụng đêm tối, ngày nghỉ, cuối tuần… để hoạt động. Quá trình khai thác, nhiều đối tượng còn thuê người cảnh giới từ xa để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng. Tinh vi hơn, một số đối tượng đầu tư, trang bị hệ thống máy móc hiện đại, lắp đặt bộ phận giảm thanh trên tàu để tiến hành khai thác cát trái phép trên sông. Vì vậy, công tác đấu tranh phòng, chống khai thác cát trái phép ngày càng khó khăn, phức tạp.
Đồng chí Nguyễn Hữu Nghĩa - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy cùng đoàn công tác kiểm tra hoạt động bến bãi và khảo sát các mỏ cát trên tuyến sông Hồng, sông Luộc
Trước tình hình trên, phòng Cảnh sát kinh tế đã tham mưu Giám đốc Công an tỉnh ban hành và trình Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành nhiều văn bản về tăng cường công tác quản lý nhà nước; phòng ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động khai thác, kinh doanh cát, sỏi trên địa bàn tỉnh.
Mặt khác, đơn vị đã chủ động phối hợp với phòng Cảnh sát giao thông và Công an các huyện, thị xã, thành phố - nơi có các tuyến sông đi qua tập trung rà soát, xây dựng kế hoạch phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn hoạt động thăm dò, khai thác, vận chuyển, tiêu thụ cát sỏi trái phép trên tuyến sông Hồng, sông Luộc, sông Bắc Hưng Hải. Thường xuyên nắm tình hình, kịp thời phát hiện, ngăn chặn hoạt động của các đối tượng hình sự, băng nhóm bảo kê hoạt động tại các bến bãi, các điểm tập kết, khai thác, kinh doanh cát, sỏi trái phép... Chủ động tham mưu chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật để các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân chấp hành và tích cực tố giác các hành vi vi phạm và tội phạm liên quan đến hoạt động khai thác cát, sỏi; không để xảy ra tình trạng gây rối trật tự công cộng và chống người thi hành công vụ liên quan đến hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn. Tổ chức cho các chủ tàu, chủ bến bãi ký cam kết chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về khai thác cát, sỏi; thường xuyên phối hợp kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép trên các tuyến sông và các hoạt động tập kết bến bãi trái phép ven sông làm ảnh hưởng đến đê điều.
Phòng Cảnh sát kinh tế phối hợp với Phòng Cảnh sát giao thông và các đơn vị chức năng phát hiện bắt quả tang 1 phương tiện khai thác cát trái phép trên tuyến sông Hồng (tháng 4/2024)
Chỉ tính từ đầu năm 2024 đến nay, phòng Cảnh sát kinh tế đã phối hợp với các đơn vị chức năng kiểm tra, phát hiện, bắt giữ 11vụ/11 phương tiện thủy có hành vi vận chuyển, tiêu thụ khoáng sản (cát đen) không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp, xử phạt số tiền là: 248.000.000đ, tịch thu 4.440,16m3 cát, khởi tố 01 vụ/01 bị can về hành vi trốn thuế trong hoạt động mua bán cát; Phát hiện bắt giữ 3 vụ/15 đối tượng có hành vi khai thác cát trái phép trên sông Hồng (Bàn giao Công an TP Hà Nội 1 vụ xử lý theo thẩm quyền).
Điển hình, vào hồi 21 giờ 45 phút, ngày 19/5/2024, phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường phối hợp với Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an; Phòng Cảnh sát giao thông và Công an huyện Văn Giang phát hiện 4 tàu, gồm: 2 tàu hút cát (1 tàu vỏ bằng thép không có số hiệu; 1 tàu vỏ bằng xi măng kẻ biển HD-0482) và 2 tàu mua cát sang mạn. Trên 2 phương tiện hút cát lắp đặt nhiều máy móc, phương tiện sử dụng để bơm, hút cát với công suất lớn. Tại thời điểm kiểm tra có: 1 tàu hút cát vỏ bằng xi măng đang hút, bơm cát trực tiếp từ sông Hồng để sang mạn cho phương tiện thủy số hiệu NĐ-3861 với khối lượng: 318,8 m3; 1 tàu hút cát vỏ thép không có số hiệu đang bơm cát trực tiếp từ sông Hồng để bơm vào khoang chứa hàng và bơm sang mạn cho phương tiện thủy số hiệu NĐ-3593 với khối lượng 896,7 m3. Qua kiểm tra xác định: khối lượng cát còn lại trên khoang chứa hàng của tàu hút vỏ thép có khối lượng 259,3m3. Tổng khối lượng cát đã khai thác trái phép của 2 tàu hút cát ngày 19/5/2024 là 1.474,8 m3. Cơ quan điều tra đã tạm giữ toàn bộ tang vật, phương tiện vi phạm gồm: 2 tàu hút cát, 2 phương tiện chở hàng, 1.474,8 m3 cát và 14 điện thoại di động của các đối tượng liên quan để phục vụ việc điều tra, xác minh. Căn cứ các tài liệu, vật chứng thu thập được, ngày 23/5/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hưng Yên đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 33/QĐ-CSKT về tội Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên theo điều 227 Bộ luật Hình sự. Ngày 27/5/2024 và 29/5/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hưng Yên đã ra Quyết định khởi tố bị can, Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với 7 đối tượng về tội Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.
Phòng Cảnh sát kinh tế phối hợp với Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an và các đơn vị liên quan phát hiện 4 tàu hút cát trái phép trên sông Hồng (ngày 19/5/2024)
Thời gian tới, để đấu tranh có hiệu quả với các hành vi vi phạm trong hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông, Phòng Cảnh sát kinh tế tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về các chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước, quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động khai thác, kinh doanh khoáng sản, Luật Đề điều, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Giao thông đường thủy nội địa và các quy định của địa phương về quản lý, khai thác, kinh doanh cát, sỏi. Tham mưu Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo mở các đợt cao điểm xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh; tăng cường công tác nắm tình hình, chủ động phát hiện những vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, kinh doanh cát tại các mỏ khai thác đã được cấp phép; kiến nghị đình chỉ hoạt động, thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản đối với các mỏ, bến bãi vi phạm, không đảm bảo an ninh, trật tự tại khu vực. Đồng thời tổ chức lực lượng, phương tiện tuần tra kiểm soát, phát hiện, xử lý nghiêm các phương tiện khai thác cát trái phép; các chủ phương tiện vận chuyển, khai thác thực hiện không đúng các quy định về an toàn giao thông đường thủy, vận chuyển hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ... không để tình trạng các phương tiện, bến bãi hoạt động vi phạm luồng, tuyến ảnh hưởng đến hành lang an toàn giao thông, ảnh hưởng đến đê, kè, công trình thủy lợi, công trình giao thông trên tuyến đường thủy. Duy trì và nâng cao hiệu quả thực hiện Quy chế phối họp đảm bảo an ninh, trật tự với các tỉnh, thành phố tại địa bàn giáp ranh trên sông Hồng, sông Luộc.
Bên cạnh sự vào cuộc tích cực của lực lượng Công an, đề nghị các cơ quan chức năng cần siết chặt hơn nữa trong công tác thẩm định, cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản và có biện pháp quản lý chặt chẽ việc đăng ký, đăng kiểm tàu thuyền, phương tiện khai thác. Đề nghị các doanh nghiệp, chủ bến bãi, chủ tàu chấp hành nghiêm các quy định về khai thác, kinh doanh, vận chuyển khoáng sản. Qua đó, góp phần kiềm chế và làm giảm các hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm an ninh, trật tự, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. /.
Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường
– Công an tỉnh