Cách đây hơn 77 năm, ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc, phát động phong trào thi đua yêu nước trên toàn quốc và chỉ rõ: “Bổn phận của người dân Việt Nam, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh; bất kỳ làm việc gì, đều cần phải thi đua nhau: Làm cho mau, làm cho tốt, làm cho nhiều... Thi đua ái quốc sẽ ăn sâu, lan rộng khắp mọi mặt và mọi tầng lớp nhân dân và sẽ giúp ta dẹp tan mọi nỗi khó khăn và mọi âm mưu của địch để đi đến thắng lợi cuối cùng”,... câu nói ấy đã thôi thúc đồng bào và chiến sĩ cả nước đoàn kết một lòng, phát huy ý chí tự lực, tự cường, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, sẵn sàng chiến đấu,  hy sinh, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, ra sức thi đua, đóng góp sức người, sức của vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện tại Đại hội anh hùng, chiến sĩ thi đua chống Mỹ, cứu nước tại Đại hội Anh hùng, Chiến sĩ thi đua lần thứ IV Ảnh: TTXVN

Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước

Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước là hệ thống quan điểm của “ Người” về thi đua yêu nước, được hình thành trên cơ sở tiếp thu và vận dụng sáng tạo những quan điểm cơ bản chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò của quần chúng và truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc, đường lối và thực tiễn đấu tranh cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn hết sức coi trọng khơi dậy, phát động phong trào thi đua yêu nước trong cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Người coi đây là một trong những biện pháp căn bản để tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Người xác định: “Thi đua là một cách yêu nước thiết thực và tích cực ... Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua và những người thi đua là những người yêu nước nhất”. Đây là một tư tưởng quan trọng nhất xuyên suốt trong toàn bộ phong trào thi đua cũng là những lý luận về thi đua yêu nước của nhà nước ta; là động lực to lớn làm phong trào thi đua yêu nước có sức mạnh tinh thần vô cùng mạnh mẽ, tồn tại lâu dài, phát triển không ngừng, gắn liền với sự phát triển của dân tộc. Người cũng khẳng định: “Thi đua là động lực của sự phát triển” nhưng ngược lại thi đua theo “Người” cũng rất đơn giản, “công việc hàng ngày chính là nền tảng của thi đua” và “người người thi đua, nhà nhà thi đua, ngành ngành thi đua”... Thi đua từ những việc rất nhỏ, rất quen thuộc hàng ngày như ăn mặc cho hợp thời, hợp cách, ở cho sạch, cho hợp vệ sinh, thi đua lao động tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm, thi đua học tập, trong rèn luyện và chiến đấu, trong phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất lao động,... và như thế “công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua”, dựa vào đó mà phát động mọi phong trào.

Mục đích thi đua yêu nước: Là để thực hiện tốt nhiệm vụ chủ yếu của mỗi thời kỳ cách mạng trong tình hình và điều kiện lịch sử cụ thể. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó chính là khơi dậy, phát huy được tinh thần yêu nước của mọi tầng lớp Nhân dân, làm cho mọi người đều hăng hái, tích cực, sáng tạo, ngày càng làm được nhiều điều tốt hơn trong xã hội.

Nội dung thi đua yêu nước: Phải toàn diện, xuất phát và phục vụ hiệu quả nhiệm vụ chính trị của từng giai đoạn cách mạng, bảo đảm thiết thực, ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của đất nước, gắn với nhiệm vụ cụ thể của từng ngành, từng cấp, hướng vào cải tạo và xây dựng con người mới, hướng vào giải quyết những vấn đề cơ bản thiết thực của Nhân dân; thi đua phải gắn với công việc hàng ngày của mỗi người. “Người” cũng lưu ý, trong thi đua thì tùy theo từng đối tượng, ngành nghề, lĩnh vực,... mà xác định những nội dung công việc cho phù hợp, khoa học, hiệu quả.

Cách tổ chức phong trào thi đua yêu nước: Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, phải dựa vào: “lực lượng của dân, tinh thần của dân, để gây: hạnh phúc cho dân”; các phong trào thi đua yêu nước cần phải đa dạng, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự giác, sáng tạo và sức lực của các tầng lớp Nhân dân trong từng giai đoạn cách mạng. Trong quá trình thi đua, Người thường lưu ý, phải coi trọng sáng kiến, tổng kết kinh nghiệm. Từ những sáng kiến và kinh nghiệm trong từng ngành, lĩnh vực, ở một địa phương, cơ quan, đơn vị... sẽ được phổ biến, lan rộng ra nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, nhiều cơ quan, cho đến cả nước; phải coi những sáng kiến, kinh nghiệm là tài sản vô giá, cần được phát huy và phổ biến: “Sáng kiến và kinh nghiệm cũng như những con suối nhỏ chảy vào sông to, những sông to chảy vào bể cả. Không biết quý trọng sáng kiến và phổ biến kinh nghiệm tức là lãng phí của dân tộc”.

Phương châm thi đua yêu nước: Người chi rõ “thi đua chứ không phải ganh đua” nên cần phải đoàn kết, thân ái giúp đỡ lẫn nhau để đạt thành tích cao; “giúp đỡ những người và những nhóm còn kém theo kịp mức cao hiện nay”; thi đua phải gắn liền với công tác khen thưởng; khen thưởng là kết quả của phong trào thi đua; khen thưởng đúng người, đúng việc, kịp thời sẽ động viên, giáo dục và thúc đẩy phong trào thi đua phát triển liên tục. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Thì đua là đoàn kết”, bởi: “Trong phong trào thi đua, chúng ta thấy đủ các dân tộc: Kinh, Thổ, Mán, Mường.., đủ các tín ngưỡng, lương có, giáo có, đủ các tầng lớp binh, công, nông, sĩ, đủ các hạng người già, trẻ, gái, trai. Tất cả đều nhằm vào một mục đích chung: tăng gia sản xuất và diệt giặc lập công”. Như vậy, thi đua để tăng cường đoàn kết, mà đoàn kết lại đẩy mạnh thi đua.

Hiệu quả phong trào thi đua yêu nước

Thực tiễn đã chứng minh, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn ý thức được sức mạnh vô địch của khối đại đoàn kết toàn dân trong công cuộc kháng chiến và kiến quốc. Điều này được kế thừa, đúc kết từ lịch sử của dân tộc, đó là “Chở thuyền cũng là dân, lật thuyền cũng là dân”, hay “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Thi đua yêu nước là động lực to lớn thúc đẩy phong trào cách mạng; là biện pháp quan trọng để xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Tư tưởng thi đua yêu nước Hồ Chí Minh là nguồn cổ vũ đầy nhiệt huyết cách mạng, mãi mãi tỏa sáng, dẫn đường toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phát huy truyền thống yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, ra sức thi đua thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương chủ trì Phiên họp thứ 14 của Hội đồng (Nguồn ảnh: https://baochinhphu.vn/)

Thời gian qua, các phong trào thi đua trong cả nước được tiếp sức, phát triển sâu rộng, đồng bộ ở các cấp, các ngành, các vùng, miền, địa phương trong cả nước với nhiều biện pháp, giải pháp cụ thể, phù hợp, mang lại hiệu quả thiết thực. Từ năm 2021 đến nay, các ban, bộ, ngành, địa phương đã phát động, tổ chức triển khai khoảng 400 phong trào thi đua. Thông qua các phong trào này, nhiều nhiệm vụ quan trọng, nhiều khó khăn, vướng mắc được giải quyết, nhiều công trình, mô hình được xây dựng, đời sống Nhân dân được nâng lên, tạo động lực góp phần thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị quan trọng của đất nước, tạo nền tảng, cơ sở vững chắc bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc, Điển hình như: Phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”; phong trào “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”; phong trào thi đua “Đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”; phong trào “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời”; phong trào “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước năm 2025” đã huy động được tiềm năng, sức sáng tạo và sự tham gia hưởng ứng tích cực của các tầng lớp Nhân dân và đoàn viên, hội viên.

Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI, chính thức diễn ra trong 01 ngày vào tháng 12/2025, với chủ đề: “Thi đua đổi mới, sáng tạo, tăng tốc bứt phá đưa đất nước vào kỷ nguyên phát triển hùng cường, văn minh, thịnh vượng”; là sự kiện chính trị - xã hội quan trọng, nhằm tiếp tục đổi mới và phát triển mạnh mẽ phong trào thi đua yêu nước, công tác khen thưởng giai đoạn tiếp theo, tạo động lực to lớn góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ phát triển đất nước./.

Đại Chính