Thi hành án hình sự tại cộng đồng là việc quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án hình sự tại cộng đồng bao gồm: “Thi hành hình phạt tù cho hưởng án treo; Cải tạo không giam giữ; Cấm cư trú, quản chế tước một số quyền công dân; Cấm đảm nhiệm chức vụ; Tại ngoại; Hoãn chấp hành án phạt tù; Tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù; Tha tù trước thời hạn có điều kiện. Đây là hoạt động nhằm cảm hóa tư tưởng, giáo dục pháp luật và quy tắc xử sự trong đời sống xã hội nhằm làm cho người đang thi hành án hình sự tại cộng đồng trở thành công dân có ích cho xã hội.

Trong những năm qua, Phòng Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp Công an tỉnh Hưng Yên đã tích cực chủ động tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các sở ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội và chính quyền địa phương về việc tăng cường phối hợp trong công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng và thực hiện các quy định của pháp luật về thi hành án hình sự tại cộng đồng trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, cùng các ban, ngành, đoàn thể nên công tác quản lý, giám sát, giáo dục người thi hành án hình sự tại cộng đồng có bước chuyển biến tích cực và hiệu quả ngày càng cao, từng bước đi vào ổn định. Công tác tuyên truyền, vận động đã giúp người chấp hành án nhận thức rõ sai lầm của bản thân để có hướng sửa chữa lỗi lầm, khắc phục hậu quả, chấp hành tốt các quy định của pháp luật, hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật và tái phạm tội mới trong cộng đồng.

Tính đến ngày 14/5/2025 Lực lượng Cảnh sát thi hành án hình sự tại cộng đồng hiện nay đang quản lý, giám sát 1716 người đang thi hành án hình sự tại cộng đồng trên địa bàn tỉnh Hưng Yên. Trong đó: Thi hành hình phạt tù cho hưởng án treo 1591 người; Cải tạo không giam giữ 55 người; Cấm đảm nhiệm chức vụ 07 người; Hoãn chấp hành án phạt tù 39 người; Tạm đình chỉ 01 người; Tại ngoại 10 người; Tha tù trước thời hạn có điều kiện 13 người. Phòng Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp đã thiết lập hồ sơ để theo dõi, giám sát, giáo dục những đối tượng trên theo quy định. Thực hiện nghiêm túc những quy định đổi mới về pháp luật, trong đó đảm bảo quyền và nghĩa vụ đối với người chấp hành án hình sự tại cộng đồng được rõ ràng và ngày càng đầy đủ hơn, được quy định trong các văn bản pháp luật, tạo điều kiện cho người chấp hành án tìm hiểu, tiếp cận từ đó tự giác chấp hành.

Phòng Cảnh sát thi hành ánh hình sự và hỗ trợ tư pháp tăng cường công tác kiểm tra hồ sơ về quản lý, giám sát người chấp hành án hình sự tại cộng đồng

Tuy nhiên bên cạnh kết quả đạt được công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng trên địa bàn tỉnh cũng tồn tại nhiều khó khăn, hạn chế, cụ thể:

1. Sau khi triển khai tinh gọn bộ máy, không tổ chức mô hình Công an cấp huyện. Bộ Công an, Giám đốc Công an tỉnh đã có văn bản hướng dẫn cụ thể về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Phòng Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp, Công an cấp xã trong thực hiện nhiệm vụ thi hành án hình sự tại cộng đồng. Tuy nhiên bên cạnh những đơn vị triển khai đồng bộ hiệu quả thì còn một số Công an cấp xã thực hiện hướng dẫn số 38/HD-CQQLTHAHS(C11) ngày 28/02/2025 của Cơ quan quản lý THAHS thuộc Bộ Công an còn hạn chế.

2. Một số chính quyền địa phương hoặc cơ quan, tổ chức nơi người bị kết án, cư trú và làm việc chưa có sự quan tâm đúng mực, còn có sơ hở, thiếu sót trong công tác quán lý đối với người chấp hành án hình sự tại cộng đồng. Sự phối hợp quản lý giữa các đoàn thể cơ sở và gia đình đối tượng chưa chặt chẽ, hiệu quả, chưa nắm bắt được hết tâm tư, nguyện vọng, đặc điểm sinh sống của đối tượng.

Để việc thực hiện thi hành án hình sự tại cộng đồng đạt kết quả, phải luôn đảm bảo các nguyên tắc theo quy định như tuân thủ Hiến pháp và pháp luật bảo đảm thi hành nghiêm minh bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Do đó để nâng cao hiệu lực quản lý công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng trong thời gian tới:

1. Phòng Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp tiếp tục tăng cường tổ chức hướng dẫn, kiểm tra Công an địa phương về công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng, kịp thời chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế trong công tác này. Đồng thời tham mưu Giám đốc Công an tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan thi hành án hình sự chỉ đạo Công an địa phương, tiếp tục tham mưu cho UBND xã, phường, thị trấn các giải pháp nâng cao chất lượng công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng. Làm tốt công tác quản lý nhân khẩu, hộ khẩu, quản lý đối tượng đang trong thời gian thử thách, các đối tượng chấp hành xong án phạt tù trở về địa phương, tăng cường tuyên truyền pháp luật để phòng ngừa phạm tội.

2. Công an xã, phường, thị trấn chủ động tham mưu cho UBND cùng cấp lập hồ sơ đề nghị xét rút ngắn thời gian thử thách của án treo, giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ đối với các trường hợp đủ điều kiện theo quy định, tăng cường công tác hỗ trợ, hướng dẫn các thủ tục pháp lý đối với các đối tượng đang chấp hành án hình sự tại cộng đồng.

3. Làm tốt công tác vận động để gia đình và lực lượng Công an là một kênh quản lý, giúp đỡ người chấp hành án hình sự tại cộng đồng. Mối liên kết này vừa tạo ra hiệu quả trong việc quản lý các đối tượng đang chấp hành án hình sự tại cộng đồng nói chung và thanh thiếu niên trẻ tuổi có biểu hiện vi phạm pháp luật nói riêng. Gia đình khi thấy người thân, con em mình có dấu hiệu vi phạm hoặc có hành vi tái phạm thì chủ động báo cho cơ quan chức năng để sớm có biện pháp giáo dục, răn đe, cảm hoá.

4. Đảng ủy, UBND xã, phường, thị trấn tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn đối với công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng. Tăng cường chỉ đạo cán bộ được phân công thực hiện công tác này nâng cao tinh thần trách nhiệm trong việc lập hồ sơ, theo dõi người chấp hành án hình sự tại cộng đồng đảm bảo trách nhiệm, hiệu quả.

Trên đây là thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng trên địa bàn tỉnh Hưng Yên góp phần đưa công tác này đi vào hoạt động đạt hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới./.

Trần Đức Huy - Phòng Cảnh sát THAHS và HTTP