Bên cạnh đó, việc sử dụng thông tin cá nhân không được bảo mật hoặc thông tin cá nhân được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội đã và đang tạo điều kiện, cơ hội thuận lợi giúp kẻ xấu có thể tìm kiếm, sử dụng để trục lợi và thực hiện các mục đích xấu khác. Tình trạng rò rỉ thông tin cá nhân, hình ảnh trên không gian mạng đang là mối lo chung của nhiều cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người dùng mạng Internet. Thời gian qua, Công an tỉnh Hưng Yên đã tiếp nhận, giải quyết nhiều đơn tố giác, tin báo về tội phạm liên quan đến việc lợi dụng sơ hở của người sử dụng Internet để hoạt động phạm tội.

Thông tin cá nhân hiểu đơn giản là họ tên, tuổi, hình ảnh, ngày tháng năm sinh, thói quen, nơi ở, số điện thoại, địa chỉ email, các mối quan hệ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, công việc, tài khoản ngân hàng..., là tất cả những thông tin gắn liền với một cá nhân nào đó. Những thông tin này thường được người dùng Internet khai báo khi tham gia các ứng dụng như: Facebook, Zalo, Telegram, Uber, Website... Các đối tượng xấu thu thập, khai thác thông tin khi người dùng mạng Internet cung cấp thông tin cá nhân để mua hàng, tham gia giao dịch thương mại điện tử; từ các chiêu trò quảng cáo bán hàng hay “bẫy quảng cáo” trên các Website; việc đăng ký thông tin cá nhân trên các tài khoản mạng xã hội Facebook, Zalo, Telegram, Uber… và có thể từ tất cả các ứng dụng không chính thống, không có bảo mật thông tin.

Từ nhiều dịch vụ trên không gian mạng, đâu đó những kẻ xấu đang có hoạt động thu thập, khai thác, phân tích thông tin, dữ liệu qua mạng xã hội, thanh toán trực tuyến, thương mại điện tử, trò chơi trực tuyến không có cơ chế quản lý an toàn dữ liệu người dùng. Ví dụ: Khi biết họ tên, số điện thoại hay email, kẻ xấu có thể tìm được từ Internet hình ảnh, ngày tháng năm sinh, nơi ở… mà cá nhân đã khai báo, để lại ở một Website hoặc một ứng dụng nào đó và từ các thông tin thu thập được, kẻ xấu có thể sử dụng để lừa đảo, mạo danh để chiếm đoạt tài sản từ bạn bè, gia đình, thậm chí chiếm đoạt tài khoản ngân hàng.

Những thông tin cá nhân mang tính bí mật không muốn công khai bị kẻ gian lợi dụng, chiếm đoạt sử dụng nhằm mục đích khống chế, thậm chí là tống tiền người dùng. Lợi dụng những sơ hở về quan hệ để chiếm tài khoản, đăng quảng cáo, lừa đảo chiếm đoạt tài sản; gây phiền nhiễu, mất thời gian đối với người dùng như phải nhận các cuộc gọi, tin nhắn từ các dịch vụ, hình thức quảng cáo, mời chào cho vay tín dụng không thế chấp tài sản, vay trực tuyến. Đặc biệt, trong bối cảnh tình hình dịch bệnh Covid 19, người dân sử dụng mạng xã hội với tần suất lớn trong thời gian rảnh rỗi và nhiều người có nhu cầu về tài chính; biết được đặc điểm, nhu cầu này, nhiều tổ chức tài chính không hợp pháp đã quảng cáo, lôi kéo, mời chào bị hại tham gia và cũng đã có nhiều trường hợp mắc bẫy “vay tín chấp” với mức lãi suất kiểu “tín dụng đen” mà không thoát ra được.

Bên cạnh đó, theo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công an: “Hành lang pháp lý trong lĩnh vực an ninh mạng còn thiếu và chưa đáp ứng được thực tiễn trước sự biến đổi nhanh chóng của không gian mạng cũng như tình hình tội phạm mạng diễn biến ngày càng tinh vi, phức tạp. Nhận thức về an ninh mạng và kỹ năng sử dụng mạng in-tơ-nét an toàn của người sử dụng còn thấp, tạo điều kiện cho các loại hình tội phạm mạng, tội phạm sử dụng công nghệ cao lợi dụng, khai thác thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, gây thiệt hại lớn cho người sử dụng in-tơ-nét”.

Để nâng cao nhận thức, hạn chế những sơ hở mà kẻ xấu có thể lợi dụng cho người sử dụng Internet, Giám đốc Công an tỉnh Hưng Yên đã thường xuyên chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương làm tốt công tác tuyên truyền, cảnh báo người dùng Internet về phương thức, thủ đoạn hoạt động phạm tội trên không gian mạng; đồng thời, yêu cầu cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng Công an tỉnh thực hiện nghiêm các quy định của Bộ Công an về việc mang mặc, sử dụng hình ảnh quân phục trên không gian mạng.

Tuyên truyền việc chủ động thực hiện các biện pháp bảo mật thông tin, mỗi cá nhân cần nêu cao ý thức bảo mật vì đây là yếu tố quan trọng, quyết định; khi đã làm tốt công tác bảo mật, phòng ngừa thì kẻ xấu không thể lợi dụng sơ hở để khai thác thông tin cá nhân của người dùng nhằm thực hiện vào mục đích xấu. Khuyến cáo người dùng Internet sử dụng mạng xã hội, Website, các ứng dụng chính thống, có cơ chế bảo mật rõ ràng. Hạn chế việc khai báo, đưa thông tin cá nhân khi tham gia các trang mạng xã hội để giảm thiểu nguy cơ mất an ninh, an toàn thông tin; không chia sẻ hay để công khai các thông tin nhạy cảm như địa chỉ email, số điện thoại, số tài khoản ngân hàng... trên không gian mạng. Đọc kỹ quy định về bảo mật để bảo vệ quyền lợi của chính mình và luôn có thói quen kiểm tra thật kỹ trước khi khai báo. Cần coi dữ liệu cá nhân là một loại tài sản phi truyền thống.

Để lộ thông tin cá nhân trên không gian mạng là một trong những điều kiện thuận lợi thúc đẩy hoạt động phạm tội và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Khi phát hiện thông tin của mình hoặc người khác lộ lọt và đang bị sử dụng vào hoạt động phạm tội và vi phạm pháp luật, cần kịp thời trình báo cơ quan chức năng để xác minh, ngăn chặn và xử lý theo quy định của pháp luật./.

Đào Văn Tiên