Thời gian gần đây, lợi dụng sự phổ biến của mã QR code trong các hoạt động thanh toán, quảng cáo, đăng ký dịch vụ..., các đối tượng xấu sử dụng mã QR giả, chứa các liên kết độc hại để đánh cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng và chiếm đoạt tài sản.
Phương thức, thủ đoạn chính của các đối tượng gồm: Một là, gửi mã QR qua tin nhắn, mạng xã hội, email, hoặc dán tại nơi công cộng như các điểm thanh toán, bãi đỗ xe hoặc cây ATM, kèm nội dung “xác nhận giao dịch”, “nhận quà tặng”, “tra cứu đơn hàng”, quảng cáo các dịch vụ; Khi người dân quét mã QR, hệ thống tự động chuyển hướng đến trang web giả để đánh cắp thông tin, cài đặt ứng dụng độc hại hoặc điện thoại bị chiếm quyền điều khiển và các đối tượng lừa đảo dễ dàng lấy tiền trong tài khoản ngân hàng. Hai là, lợi dụng những nơi tập trung đông người như bệnh viện, quán ăn, cửa hàng kinh doanh…, các đối tượng lừa đảo đã khéo léo dán chồng mã QR giả mạo lên mã thật của đơn vị; khi người dân thực hiện quét để thanh toán, hệ thống sẽ chuyển tiền đến tài khoản của kẻ gian thay vì tài khoản của cơ sở cung cấp dịch vụ. Ba là, in kèm mã QR trong các bưu phẩm hoặc phiếu “trúng thưởng”, dụ người nhận quét mã để xác nhận và nhận quà. Khi thao tác, người dùng bị dẫn đến trang web giả mạo, từ đó bị thu thập thông tin cá nhân, dữ liệu tài khoản và có nguy cơ mất tiền trong ngân hàng.
Một số dấu hiệu nhận biết thủ đoạn lừa đảo của các đối tượng gồm: Một là, đường dẫn hiển thị sau khi quét mã QR thường có ký tự lạ, không trùng tên miền chính thức của tổ chức cung cấp dịch vụ; một số trang yêu cầu đăng nhập hoặc cung cấp thông tin cá nhân ngay sau khi quét, trong khi các website chính thống không có bước này. Hai là, mã QR dẫn đến yêu cầu tải ứng dụng không có trên kho chính thức (App Store, Google Play). Ba là, mã QR có dấu hiệu bị dán chồng hoặc lệch so với vị trí, chất liệu ban đầu; khi quét, tên người thụ hưởng hiển thị không trùng với tên đơn vị cung cấp dịch vụ.
Để chủ động phòng ngừa trước các thủ đoạn lừa đảo qua mã QR code, cơ quan công an khuyến cáo người dân cần nâng cao cảnh giác khi thực hiện các giao dịch trực tuyến; tuyệt đối không quét mã QR từ nguồn không rõ ràng, đặc biệt là các mã được gửi qua tin nhắn, mạng xã hội, email hoặc dán ở nơi công cộng. Khi quét, cần quan sát kỹ đường dẫn hiển thị, xác minh tên đơn vị hoặc cá nhân thụ hưởng trước khi thao tác. Người dân chỉ nên cài đặt ứng dụng từ các kho chính thức như App Store hoặc Google Play, không tải ứng dụng qua đường link nhận được sau khi quét mã QR và tuyệt đối không cung cấp mã OTP, mật khẩu, thông tin tài khoản ngân hàng cho bất kỳ ai. Đồng thời, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cần tăng cường kiểm tra, quản lý mã QR do đơn vị phát hành và thường xuyên tuyên truyền cho cán bộ, nhân viên kỹ năng nhận biết, xử lý tình huống nghi ngờ, góp phần phòng ngừa tội phạm sử dụng công nghệ cao./.
Đinh Văn Thắng.