Lịch sử dân tộc Việt Nam là bản hùng ca bất tận về tinh thần bất khuất, lòng yêu nước nồng nàn và khát vọng độc lập, tự do cháy bỏng của nhân dân ta qua các thời kỳ dựng nước và giữ nước. Từ chiến thắng Bạch Đằng oai hùng đến Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, từ Cách mạng Tháng Tám đến Đại thắng mùa Xuân 1975 - mỗi mốc son lịch sử đều là minh chứng hùng hồn cho bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần đoàn kết của dân tộc dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam. Lịch sử không phải là sản phẩm của suy diễn cá nhân mà là kết quả của quá trình kiểm chứng khoa học, dựa trên nguồn tư liệu khách quan, chứng cứ cụ thể và góc nhìn chính thống. Chính vì vậy, việc cố tình bóp méo, xuyên tạc lịch sử - dù dưới danh nghĩa phản biện học thuật hay tự do ngôn luận đều là hành vi nguy hiểm, đi ngược lại lợi ích dân tộc và phá hoại nền tảng tư tưởng của đất nước.

“Dân ta phải biết sử ta/Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam” Hai câu đầu của bài thơ lục bát “Lịch sử nước ta” của Chủ tịch Hồ Chí Minhsáng tác vào năm 1942

Nhận diện thủ đoạn, chiêu trò xuyên tạc, lật sử trên không gian mạng

Trên các nền tảng số, ngày càng xuất hiện nhiều luồng thông tin lệch lạc, mang danh “yêu nước”, “tìm sự thật” nhưng thực chất là sự bóp méo lịch sử, phủ nhận thành quả cách mạng, cổ xúy quan điểm lật sử, xuyên tạc bản chất của các cuộc kháng chiến chính nghĩa và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nguy hiểm hơn, các thông tin đó được truyền tải bởi một số cá nhân có tầm ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội (KOL/KOC), được lan truyền mạnh mẽ nhờ “thuật toán” gợi ý nội dung theo xu hướng. Dưới danh nghĩa “yêu nước”, “nghiên cứu độc lập”, “giải mã lịch sử”, thậm chí lợi dụng vỏ bọc “tìm sự thật lịch sử”,  “phản biện học thuật”,… các đối tượng đã lợi dụng sự thiếu hụt thông tin lịch sử trong giới trẻ để đưa ra các bình luận, video, hoặc tuyên truyền, giới thiệu những quyển sách có nội dung xuyên tạc lịch sử.

Những nội dung này thường được trình bày dưới hình thức video clip sinh động, hình ảnh minh họa lôi cuốn, giọng đọc tạo hiệu ứng “giật gân” khiến người xem dễ bị thu hút và lầm tưởng là thông tin có giá trị khám phá. Bên cạnh đó, một số cá nhân, nhóm người tự nhận mình là: nhà nghiên cứu độc lập, giảng viên đại học, cựu cán bộ ngành sử học hoặc blogger học thuật… để tạo vỏ bọc, đánh bóng hình ảnh từ đó hợp thức hóa việc tuyên truyền các quan điểm sai trái, thù địch, phản động. Họ thường dùng các thuật ngữ đánh lừa nhận thức như: tìm lại sự thật lịch sử, thoát khỏi tư duy chính trị hóa sử học, phân tích lịch sử một cách khách quan, phi hệ tư tưởng,… nhưng thực chất là lồng ghép thông tin xuyên tạc, xét lại lịch sử. Thủ đoạn còn tinh vi ở điểm chúng không phủ nhận trắng trợn mà lồng ghép các câu hỏi ngờ vực, đưa ra những lập luận mang tính nửa vời, một nửa sự thật, cắt xén tư liệu, sự kiện để khiến người tiếp cận, đặc biệt là giới trẻ lầm tưởng đang tiếp cận kiến thức khách quan, trong khi thực chất là bị “lái” tư tưởng theo hướng chống phá. Điều này tạo ra rủi ro nhận thức nghiêm trọng, bởi sự ngụy biện, thiếu kiểm chứng, đối chiếu từ nguồn thông tin chính thống.

Vậy câu hỏi đặt ra là các đối tượng sử dụng âm mưu, chiêu trò xuyên tạc lịch sử vì động cơ, mục đích gì?

Trước hết về phía các thế lực thù địch, đối tượng phản động, chống phá thì âm mưu, thủ đoạn sử dụng “chủ nghĩa xét lại” nhằm phục vụ cho mưu đồ chính trị đen tối - chúng thông qua xuyên tạc các sự kiện lịch sử để xóa nhòa hoặc làm méo mó, phủ nhận vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam, vai trò của lực lượng vũ trang nhân dân trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, bóp méo thành quả của cả dân tộc suốt hơn 100 năm đấu tranh giành độc lập, thống nhất và bảo vệ Tổ quốc; từ đó cổ súy các tư tưởng “đa nguyên chính trị”, “đa đảng đối lập”, hạ thấp uy tín và vị thế chính trị của Đảng. Thâm độc hơn, âm mưu, chiêu trò trên còn kích động hận thù dân tộc, kỳ thị vùng miền, phân biệt quá khứ/hiện tại, phục dựng các luận điệu sai trái về chế độ cũ hoặc các sự kiện lịch sử theo hướng đối lập, nhằm “ly gián” Nhân dân với Nhà nước. Đặc biệt với âm mưu “chính trị hóa” văn hóa - học thuật, các “kiến thức méo mó” dần len lỏi vào cộng đồng nghiên cứu, xuất bản, giảng dạy và tiếp cận với giới trẻ, học sinh, sinh viên - lực lượng thường xuyên tiếp cận với mạng xã hội nhưng nhận thức chính trị, lịch sử còn chưa đầy đủ, từ đó khơi dậy hoang mang, hoài nghi, lung lay trong nhận thức, tư tưởng; từng bước hợp thức hóa quan điểm sai trái, chuyển hóa nhận thức, chia rẽ thế hệ trẻ với các giá trị truyền thống, dẫn tới suy thoái lý tưởng, mất phương hướng chính trị - tư tưởng.

Đối với các KOL/KOC - người ảnh hưởng trên mạng xã hội hay đơn giản chỉ là người mang danh nghĩa “nghiên cứu lịch sử đa chiều” thì các chiêu trò xuyên tạc, xét lại lịch sử không ngoài mục đích nhằm đánh bóng tên tuổi, thu hút sự chú ý. Trong thời đại không gian mạng bùng nổ và “kinh tế theo trend” lên ngôi, các đối tượng tận dụng thuật toán “gợi ý nội dung” dựa trên hành vi người dùng trên các mạng xã hội YouTube, TikTok, Facebook... Khi người dùng “lỡ” xem, “like, share, tim” một clip có nội dung “lệch chuẩn”, thuật toán sẽ gợi ý thêm nhiều video tương tự, hình thành “vòng lặp nhận thức” khiến người xem càng lúc càng tin vào thông tin sai lệch từ đó những nội dung gây tranh cãi, “phản biện xã hội”, kích động cảm xúc thường được ưu tiên hiển thị, giúp các đối tượng nhanh chóng “tạo trend”, thu hút hàng triệu lượt xem và chia sẻ.

Quyển sách “World History” chứa đựng một số nội dung xuyên tạc về Cuộc kháng chiến chống Mỹ của Việt Nam được các KOL/KOC trên Tiktok mang danh “yêu nước”, “nghiên cứu lịch sử” tích cực giới thiệu nhằm bán sản phẩm.

Đấu tranh và định hướng tư tưởng, truyền thông trên không gian mạng

Trong thời đại bùng nổ thông tin, không gian mạng đã trở thành một mặt trận chiến lược không kém phần cam go so với bất kỳ mặt trận truyền thống nào. Trong bối cảnh ấy, việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ sống còn, là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta, trước hết là của đội ngũ cán bộ, đảng viên, các lực lượng báo chí, truyền thông chính thống, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ và lực lượng vũ trang nhân dân, trong đó có Công an nhân dân. Để làm tốt công tác đấu tranh và định hướng tư tưởng, truyền thông trên không gian mạng, cần tập trung vào các nội dung sau:

Thứ nhất, phải xây dựng “thế trận tư tưởng” trên không gian mạng. Trong thời đại số, khi thông tin không chỉ lan truyền nhanh chóng mà còn dễ bị thao túng bởi các thế lực thù địch, việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ lịch sử chân chính của dân tộc cần được nâng tầm, xây dựng một “thế trận tư tưởng” vững chắc và toàn diện trên không gian mạng. “Thế trận tư tưởng” ở đây không chỉ là phản ứng trước thông tin sai lệch mà là chủ động chiếm lĩnh không gian mạng bằng hệ thống giá trị, tri thức, niềm tin và bản lĩnh chính trị được lan tỏa có hệ thống, có chiều sâu và có sức ảnh hưởng lâu dài.

Thứ hai, phát triển đội ngũ chuyên gia, KOL chính thống và nền tảng học thuật có uy tín. Với yêu cầu trong giai đoạn thông tin bùng nổ như hiện nay, cần phải có đội ngũ cán bộ lý luận - truyền thông đủ mạnh, đủ tầm, làm chủ không gian mạng để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Vì vậy, cần đầu tư xây dựng đội ngũ chuyên gia trẻ, nhà sử học, nhà báo, cán bộ nghiên cứu lý luận - chính trị có khả năng sử dụng tốt công nghệ số và truyền thông xã hội. Họ chính là những “người lính trên mặt trận tư tưởng” hiện đại, đủ năng lực để đấu tranh phản bác có cơ sở, thuyết phục, khoa học trước các quan điểm sai trái, thù địch.

Bên cạnh đó, việc xây dựng đội ngũ chuyên trách về đấu tranh tư tưởng số cần tạo điều kiện, chủ động kết nối, truyền cảm hứng cho các KOL/KOC có ảnh hưởng tích cực, đặc biệt trong giới trẻ (giáo viên, nhà sáng tạo nội dung, nhà báo độc lập, nghệ sĩ có tư tưởng chính thống) cùng tham gia phổ biến lịch sử, truyền bá giá trị dân tộc, khơi dậy lòng yêu nước đúng đắn thông qua việc tạo ra các nội dung có chiều sâu, đúng đắn về học thuật và hấp dẫn về hình thức tham gia truyền tải nội dung chính thống qua các nền tảng số.

Thứ ba, tăng cường giáo dục lịch sử, định hướng nhận thức chính trị - tư tưởng cho giới trẻ. Đây là vấn đề “cốt lõi” nhằm giải quyết “phần gốc” trong việc miễn dịch trước các luồng thông tin độc hại. Để định hướng tư tưởng thanh niên thời đại mới, phải xem việc đưa lịch sử dân tộc lên các nền tảng mạng xã hội là một phần trong cuộc cách mạng truyền thông tư tưởng, chứ không chỉ là nhiệm vụ giảng dạy ở nhà trường. Do đó, cần đẩy mạnh kết nối giữa các trung tâm nghiên cứu, viện lịch sử với truyền thông số, tạo nên “bảo tàng số”, “thư viện số lịch sử Việt Nam”, sách điện tử dễ tiếp cận với người trẻ. Qua đó, hỗ trợ các nhà sáng tạo nội dung trẻ tiếp cận tài liệu lịch sử chính thống, tổ chức các cuộc thi sáng tạo video, podcast, infographic về lịch sử dân tộc dễ tiếp cận người đọc nhất là giới trẻ một cách mềm mại, không khô khan, dễ nhớ, dễ tìm hiểu, dễ tiếp thu, từ đó mang liệu hiệu quả hơn trong giảng dạy, truyền đạt lịch sử.

Đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến pháp luật và kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, chính thống cho học sinh, sinh viên. Phối hợp giữa các tổ chức Đoàn - Hội - Đội, nhà trường, cơ quan, tổ chức và lực lượng Công an để tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa như hành trình về nguồn, trải nghiệm di tích lịch sử, học sử qua phim ảnh, nghệ thuật… Kết hợp truyền thông chính thống với ngôn ngữ sáng tạo của giới trẻ, khai thác sức lan tỏa của các trào lưu như nhạc rap, vẽ tranh, sáng tác meme lịch sử mang nội dung tích cực để dễ tiếp cận với mọi đối tượng trong xã hội, đặc biệt là giới trẻ.

Thứ tư, hoàn thiện pháp luật và cơ chế bảo vệ an ninh tư tưởng, an ninh mạng. Để tạo hành lang pháp lý vững chắc cần rà soát, tăng cường sửa đổi, bổ sung các quy định trong Luật An ninh mạng (2018) và các luật liên quan như Luật An toàn thông tin mạng, Luật Báo chí, Luật Viễn thông, Luật Giao dịch điện tử, đảm bảo bao phủ các dạng vi phạm mới nảy sinh trên môi trường số như deepfake, deep voice, thuật toán gây nghiện, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) xuyên tạc dữ liệu lịch sử,… Phối hợp giữa Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan để triển khai hệ thống giám sát, cảnh báo sớm các chiến dịch truyền thông bẩn, thông tin sai lệch. Qua đó, thiết lập hệ thống cảnh báo sớm các nội dung độc hại trên nền tảng mạng xã hội qua trí tuệ nhân tạo và mạng lưới cộng tác viên dư luận xã hội, từ đó khuyến khích cộng đồng mạng tham gia bảo vệ “vùng xanh thông tin”.

Thứ năm, tăng cường công tác phản bác, “giải độc thông tin”, phủ xanh thông tin, phải kiên quyết bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Do đó, thay vì chỉ “dập lửa” sau mỗi vụ xuyên tạc, cần có chiến lược truyền thông định kỳ để củng cố nhận thức lịch sử, tư tưởng chính trị trong cộng đồng. Các cơ quan nghiên cứu lịch sử, báo chí chính thống và học giả uy tín cần tiếp tục đóng vai trò chủ lực trong việc giải mã, lý giải và phản bác các nội dung xuyên tạc. Những luận điệu đánh tráo khái niệm như “đọc lại lịch sử từ nhiều phía”, “trung lập hóa chiến tranh” hay “phi chính trị hóa lịch sử” cần được phân tích, lật tẩy bằng lập luận khoa học, tư liệu xác thực và ngôn ngữ dễ tiếp cận.

Dương Hoàng Anh - CAX Quỳnh An