Ngày 05/8/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 216/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết một số điều và hướng dẫn thi hành Luật Thanh tra năm 2025 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 05/8/2025, trong đó có một số nội dung đáng chú ý như:
1. Nghị định số 216/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Thanh tra, gồm: Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Cơ yếu; thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; quy định về thanh tra viên; hoạt động thanh tra trực tuyến, từ xa.
Theo Nghị định Thanh tra Cơ yếu thuộc Ban Cơ yếu Chính phủ, thực hiện thanh tra trong lĩnh vực cơ yếu, mật mã dân sự, chữ ký số chuyên dùng công vụ; thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý; tiếp công dân; giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Thanh tra theo điều ước quốc tế là cơ quan thanh tra thuộc đơn vị của Bộ, được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thực hiện thanh tra việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, pháp luật liên quan đến điều ước quốc tế; tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định.
2. Nghị định 216/2025/NĐ-CP quy định về thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố có thẩm quyền xếp hoặc bổ nhiệm ngạch đối với cả 3 ngạch thanh tra viên, ngạch thanh tra viên chính và ngạch thanh tra viên cao cấp, trước đây Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố chỉ được bổ nhiệm ngạch thanh tra viên cao cấp sau khi có ý kiến thống nhất của Bộ Nội vụ. Nghị định cũng cụ thể hóa tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn và chế độ chính sách đối với thanh tra viên. Các chế độ phụ cấp, điều kiện bảo đảm, chế độ bồi dưỡng, đào tạo để nâng cao năng lực và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ thanh tra viên cũng được quy định, tạo cơ sở pháp lý để xây dựng đội ngũ thanh tra viên.
3. Về trình tự, thủ tục thanh tra từ khâu lập kế hoạch, ban hành quyết định, công bố quyết định, tiến hành thanh tra, lập biên bản, dự thảo kết luận, lấy ý kiến đến ban hành kết luận được quy định áp dụng cho cả thanh tra trực tiếp và thanh tra trực tuyến, từ xa. Việc thu thập, sử dụng, lưu trữ thông tin, chứng cứ phải bảo đảm tính chính xác, bảo mật.
4. Hoạt động giám sát được thực hiện xuyên suốt quá trình thanh tra nhằm bảo đảm đoàn thanh tra tuân thủ pháp luật, không lạm quyền, không gây phiền hà, sách nhiễu đối tượng thanh tra.
5. Theo Nghị định 216/2025/NĐ-CP quy định các căn cứ để thanh tra lại, trình tự, thủ tục thanh tra lại, nhiệm vụ quyền hạn của người ra quyết định thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra, thành viên Đoàn thanh tra lại, nội dung của kết luận thanh tra lại.
6. Về trưng cầu giám định, Nghị định quy định nội dung kết luận giám định, kết luận giám định là một trong những căn cứ để cơ quan thanh tra kết luận nội dung thanh tra.
7. Một điểm mới quan trọng là người ra quyết định thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra có thay đổi so với Nghị định cũ là người ra quyết định thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra quyết định phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra khi có căn cứ để yêu cầu phong tỏa tài khoản.
8. Ngoài ra, Nghị định cũng quy định người đứng đầu cơ quan, tổ chức có trách nhiệm chỉ đạo, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, quyết định xử lý thanh tra. Nếu không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, có thể bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; trường hợp gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định.
Phạm Văn Thặng