Qua theo dõi, thống kê, trong 10 tháng đầu năm 2025, trên địa bàn tỉnh Hưng Yên hợp nhất xảy ra 23 vụ giết người, làm 14 người chết, 23 người bị thương, đã điều tra làm rõ 23/23 vụ (đạt 100%), bắt giữ, khởi tố điều tra đối với 52 bị can. Tuy chiếm tỉ lệ thấp trong cơ cấu nhưng các vụ giết người xuất phát từ mâu thuẫn gia đình đã để lại những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, gây bức xúc, phẫn nộ trong quần chúng nhân dân, thể hiện sự xuống cấp nghiêm trọng về các giá trị đạo đức và văn hoá, sự mất kết nối của các thành viên trong gia đình, điển hình:
Do gia đình không hoàn thiện (bố đi lao động ở nước ngoài không về, mẹ bỏ về nhà ngoại sống), bản thân phải sống cùng bà nội là bà Nguyễn Thị Lam - SN: 1952 tại Thôn Đa Hoà - Mễ Sở - Hưng Yên. Quá trình sống với bà, Nguyễn Chu Thanh Tú - SN: 2009, thường mải chơi về muộn, lười học, không nghe lời nên bị bà Lam mắng chửi, khiến Tú căm ghét và nảy sinh ý định rủ bạn quen biết qua game là Lê Gia Bảo - SN: 2010 ở Khu phố Phước Hiệp - Gò Dầu - Tây Ninh mang theo hung khí để cùng sát hại bà Lam. Đêm ngày 19/3/2025, lợi dụng lúc bà Lam không để ý, Tú và Bảo đã dùng dao, kiếm đâm bà Lam, sau đó dìm chết bà Lam tại ao sau nhà rồi đốt nhà, bỏ trốn.
Để triển khai hiệu quả các văn bản chỉ đạo của Bộ Công an, Ủy ban nhân dân tỉnh và các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý tội phạm giết người nói chung, giết người thân trong gia đình nói riêng, Công an tỉnh đã chủ động nắm chắc tình hình tội phạm, tham mưu, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để phát hiện sớm những mâu thuẫn, bất ổn trong xã hội, xây dựng và triển khai các chương trình kế hoạch, biện pháp giải quyết, nhằm huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong công tác phòng, chống tội phạm nói chung, phòng chống các hành vi xâm phạm nhân thân, tội phạm giết người thân nói riêng. Thường xuyên triển khai các chương trình tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; vận động quần chúng nhân dân tự giác giao nộp vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ; xây dựng và nhân rộng các mô hình, tổ chức quần chúng tự phòng, tự quản, tự bảo vệ an ninh, trật tự ngay từ gia đình, cộng đồng dân cư, đặc biệt là vai trò của người có uy tín, vị thế trong gia đình, cộng đồng dân cư… Tổ chức tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo, không để tồn đọng, gây bức xúc trong nhân dân, phát sinh các vụ án, vụ việc. Thường xuyên phối hợp với các ngành làm án để kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc, lựa chọn và đưa ra xét xử công khai, lưu động những vụ án giết người thân trong gia đình để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, phòng ngừa chung.
Qua thực tiễn công tác cho thấy, các vụ giết người xuất phát từ mâu thuẫn gia đình nổi lên một số nguyên nhân chính sau:
Một là, nhóm nguyên nhân do mâu thuẫn trong nội tại gia đình như: Mâu thuẫn về tình cảm, kinh tế, tranh chấp đất, phân chia tài sản hoặc do nợ nần đã dẫn đến nhiều vụ giết người nghiêm trọng, điều này phần nào phản ánh lối sống thực dụng, đặt nặng giá trị vật chất, coi trọng tiền bạc hơn tình thân, sẵn sàng ra tay với người thân khi thấy quyền lợi của bản thân bị đe doạ, xâm hại. Ngoài ra, còn do các mâu thuẫn, bất đồng, xích mích nhỏ nhặt trong lời nói, thái độ hàng ngày giữa vợ chồng, cha mẹ và con cái, anh chị em,.. do thiếu sự nhường nhịn hoặc kĩ năng giải quyết vấn đề ôn hoà đã phát sinh các vụ án giết người. Các vụ án do nguyên nhân này, đối tượng thường có ngưỡng chịu đựng thấp, phản ứng thái quá hoặc rối loạn kiểm soát hành vi, sau khi gây án thường ăn năn, ân hận hoặc hoảng loạn, sợ hãi vì đã gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khi cơn nóng giận qua đi.
Hai là, nguyên nhân do sự xuống cấp của đạo đức, suy thoái các giá trị gia đình truyền thống, như xem nhẹ việc giáo dục đầy đủ, sâu sắc các giá trị văn hoá lễ nghĩa, các thành viên thiếu quan tâm, chia sẻ lạnh nhạt, vô cảm đã hình thành thói ích kỉ, đề cao cái tôi. Vấn đề hoàn cảnh, đặc điểm nhân thân, nghề nghiệp của các thành viên trong gia đình cũng có tác động đến nhận thức, thái độ và xu hướng giải quyết các mâu thuẫn, xung đột. Các gia đình có người thân có tiền án, tiền sự, làm nghề phi pháp, nghiện game, bố mẹ thường cãi vã, xung đột, ly hôn hoặc có bạo lực gia đình dẫn đến tư tưởng giải quyết các mâu thuẫn bằng bạo lực, đặc biệt ở nhóm thanh, thiếu niên dễ phát sinh côn đồ, hung hãn xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của chính người thân trong gia đình.
Ba là, nhóm nguyên nhân do các vấn đề tâm lý, bệnh lý, yếu tố cá nhân, cụ thể: Nhiều đối tượng có tiền sử bệnh tâm thần kinh, rối loạn tâm lý không được chữa trị tại cơ sở y tế chuyên môn, các gia đình muốn giữ điều trị tại nhà để quản lý, chăm sóc, không muốn hàng xóm dị nghị; khi đối tượng mất kiểm soát, bất chợt “lên cơn” sẽ ra tay lạnh lùng, tàn ác với chính người thân trong gia đình hoặc do trầm cảm, bế tắc dẫn đến suy nghĩ muốn “giải thoát” cho bản thân và người thân trong gia đình để không phải chịu hoàn cảnh éo le hoặc sự khổ đau, nghèo đói, bệnh tật. Bên cạnh đó, nhiều vụ việc do tác động của rượu bia, chất kích thích, ma tuý dẫn đến ảo giác, hoang tưởng cũng là tác nhân trực tiếp làm phát sinh các vụ giết người khi có mâu thuẫn, xung đột trong gia đình. Một số vụ nạn nhân có hành động, thái độ ứng xử tiêu cực như thách thức, xúc phạm, hành hung trước đã xúc tác, kích động gây ra hành vi nghiêm trọng hơn khi đối tượng đang có tâm lý bất ổn, dồn nén.
Qua phân tích, đánh giá nguyên nhân nêu trên, để nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm giết người thân trên địa bàn tỉnh, Công an tỉnh Hưng Yên đề nghị người dân trên địa bàn quan tâm thực hiện tốt một số nội dung sau:
- Chủ động tiếp cận, tìm hiểu pháp luật, nâng cao nhận thức, hiểu biết và ý thức chấp hành về các quy định của pháp luật.
- Rèn luyện lối sống văn hóa, ứng xử lịch sự, quan tâm, chia sẻ, tình cảm với các thành viên trong gia đình; tìm hiểu các kỹ năng xử lý tình huống, giải quyết mâu thuẫn ôn hoà không để phát sinh vụ việc.
- Các gia đình cần chủ động kiểm soát việc tiếp cận thông tin, đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực của mạng xã hội, những thông tin xấu, độc, bạo lực, đồi truỵ trên mạng internet không để tác động, ảnh hưởng đến tâm lý, hành vi của con em trong gia đình.
- Khi phát hiện các thông tin, vụ việc mâu thuẫn trong cộng đồng dân cư hoặc bạo lực gia đình cần báo tin cho lực lượng hòa giải, Công an cấp cơ sở để tiến hành hòa giải, xử lý từ sớm không để tích tụ, kéo dài phát sinh vụ việc xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của các thành viên trong gia đình.
- Ngăn chặn, đẩy lùi tác hại của rượu bia, ma tuý, đồng thời làm tốt công tác giao nộp vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, quản lý người có biểu hiện tâm thần kinh ngoài cộng đồng.
Phòng Cảnh sát hình sự